Hoe stel ik een klimaatactieplan op?

21 March 2023 Energie Duurzaamheid

Steeds meer organisaties nemen actie om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. De redenen kunnen divers zijn, maar vaak zijn het klanten, investeerders en andere belangrijke stakeholders die eisen dat je als organisatie aan de slag gaat met je broeikasgasemissies. Een klimaatactieplan is daarom een onmisbaar onderdeel van een bredere duurzaamheidsstrategie.

Broeikasgasemissies

Het Greenhouse Gas Protocol is de belangrijkste standaard wereldwijd om uitstoot van broeikasgassen te berekenen. Het categoriseert de uitstoot van een organisatie in drie verschillende scopes. Deze 3 scopes worden universeel gebruikt voor het in kaart brengen van de broeikasgasemissies van organisaties:

  • Scope 1 emissies: dit is de directe uitstoot die vrijkomt binnen de grenzen van de organisatie. Het gaat dan over de uitstoot bij verbranding van fossiele brandstoffen (gas, stookolie…) voor verwarming van gebouwen, in eigen (vracht)auto’s, in productieprocessen of voor on-site opwekking van elektriciteit. Ook toepassing van koelvloeistof in klimaatinstallaties en koelapparatuur kan tot de uitstoot van broeikasgassen leiden.

  • Scope 2 emissies: De indirecte uitstoot bij de opwekking van elektriciteit of andere bronnen (bvb. warmte). De uitstoot gebeurt elders, bijvoorbeeld in een elektriciteitscentrale, maar de energie wordt intern gebruikt.  

  • Scope 3 emissies: Alle andere indirecte uitstoot - veroorzaakt door activiteiten van andere organisaties of individuen binnen de waardeketen. Het gaat dan over uitstoot bij de productie of winning van ingekochte grondstoffen en materialen, en bij activiteiten die worden uitbesteed aan derden, zoals goederenvervoer. Ook indirecte uitstoot ten gevolge van zakenreizen en woon-werkverkeer hoort bij scope 3.

In een succesvol klimaatactieplan onderscheiden we 3 belangrijke onderdelen: een CO2 voetafdruk of carbon footprint, doelstellingen en maatregelen.

CO2 voetafdruk

Via een carbon footprint – een grondige inventarisatie van de broeikasgasemissies - worden de bronnen van uitstoot in kaart gebracht. Er kan geopteerd worden voor een basis carbon footprint (enkel scope 1 en 2) of een uitgebreide carbon footprint (ook scope 3).  Voor veel organisaties is de totale scope 3 uitstoot aanzienlijk hoger dan de scope 1 uitstoot en de scope 2 uitstoot samen, en dus zijn er vaak meer mogelijkheden tot emissiereducties. Daartegenover staat dat het berekenen van de scope 3 uitstoot meestal veel complexer is dan het berekenen van de basis carbon footprint. De CO2 voetafdruk is het ideale startpunt om je duurzaamheidsplannen vorm te geven.

Maatregelen

Zodra de emissiebronnen zijn geïdentificeerd, is de volgende stap het ontwikkelen van specifieke strategieën en maatregelen om deze uitstoot te verminderen. De potentiële reductiemaatregelen worden specifiek voor de organisatie uitgewerkt. Het kan gaan om maatregelen op het gebied van energie-efficiëntie, overschakeling op hernieuwbare energiebronnen, vermindering van afval of onderzoek naar nieuwe technologieën en innovaties. Stel prioriteiten en focus op uitvoering.

Doelstellingen

Doelstellingen zijn een essentieel onderdeel van elk effectief klimaatactieplan. Vertrekkende uit de inventarisatie van de broeikasgasemissies en potentiële reductiemaatregelen kunnen nu ambitieuze, maar haalbare reductiedoelstellingen bepaald worden. Dit kan bijvoorbeeld door te kiezen voor wetenschappelijk onderbouwde doelstellingen (bv. via SBTi).  De haalbaarheid van doelstellingen wordt best afgetoetst aan concrete maatregelen. Deze twee aspecten van het klimaatactieplan worden dus best in parallel opgesteld.

Klimaatactie is een teaminspanning. Bij het bepalen van maatregelen en doelstellingen is het belangrijk om iedereen binnen de organisatie vanaf de start te betrekken. Dit helpt om draagvlak te creëren voor het actieplan, en zorgt voor extra opportuniteiten om emissies te verminderen. Door ook externe belanghebbenden, zoals klanten en investeerders, te betrekken, kan je de impact van je acties gevoelig verhogen.

Opvolgen, actualiseren & communiceren

Een goed klimaatactieplan is een belangrijke eerste stap, maar de uitvoering is natuurlijk het allerbelangrijkste! Volg de voortgang en herzie en actualiseer het plan regelmatig. Om ervoor te zorgen dat het klimaatactieplan effectief blijft, is het belangrijk om de voortgang bij het halen van de emissiereductiedoelstellingen te volgen en het plan regelmatig te evalueren en zo nodig bij te sturen.

Door over de inspanningen en resultaten op het gebied van klimaatmaatregelen te communiceren, verhoog je de geloofwaardigheid van je organisatie.

Door deze stappen samen te doorlopen bekom je een grondige analyse van je organisatie op vlak van klimaatactie, en heb je de tools in handen om er ook daadwerkelijk mee aan de slag te gaan en er over te communiceren.