Wat is restoratieve aquacultuur?

Aquacultuur, de kweek van dieren of planten in het water, is nog steeds de snelst groeiende vorm van voedselproductie. Het heeft echter niet altijd de beste reputatie wat betreft duurzaamheid.

Denk maar aan het gebruik van antibiotica, het omvormen van mangrovebossen naar garnaalvijvers, het gebruik van vismeel en -olie in aquafeeds, de nutriënten in het afvalwater die zorgen voor eutrofiëring, …

Hoewel deze jonge industrie de voorbije decennia ontegensprekelijk op al deze vlakken heel wat vooruitgang geboekt heeft, blijft er zeker nog ruimte voor verbetering.

Meer recent is er echter het groeiend inzicht dat aquacultuur ook een positieve bijdrage kan leveren aan ecosystemen en natuurherstel. Uit een substantieel aantal peer-reviewed publicaties blijkt namelijk dat (vooral) schelpdier- en zeewierkweek – mits de juiste praktijken op de juiste plaatsen – net kunnen helpen de gezondheid van de oceanen te herstellen, terwijl ze tegelijkertijd de economische ontwikkeling en voedselproductie in kustgemeenschappen ondersteunen. We spreken dan meestal van “restoratieve aquacultuur” (herstellende aquacultuur).

De Nature Conservancy (TNC) definieert restoratieve aquacultuur als aquacultuur die directe ecologische voordelen voor het milieu oplevert, met het potentieel om netto positieve resultaten op het milieu te genereren. Het gaat hier dan over het filteren van water en verwijderen van nutriënten, verschaffen van habitat voor fauna en flora, opslaan van koolstof, etc. Onderstaande afbeelding schetst de mogelijke positieve milieu-effecten van aquacultuur (volgens TNC).

TNC schuift 6 basisprincipes naar voor om te kunnen spreken van restorative aquacultuur:

  • Boerderijen bevinden zich daar waar milieuresultaten nodig zijn

  • Er worden soorten gekweekt die de beoogde milieuresultaten kunnen opleveren

  • Kweekmethodes en -technieken die de milieuvoordelen vergroten, krijgen prioriteit

  • Er wordt een beheer toegepast die aansluit bij lokale ecologische processen of deze versterken

  • De intensiteit en schaal van de kweek versterken het ecosysteem

  • De sociaal-economische waarde van de geboden milieuvoordelen wordt onderkend

Restorative aquaculture sluit ook nauw aan bij begrippen als “conservation aquaculture” (herstellen of ondersteunen van natuurlijke populaties door middel van aquacultuur) en “stock enhancement” (idem maar dan ten behoeve van de visserij). Algemeen past restorative aquaculture ook binnen de groeiende interesse voor “nature-based solutions” (op de natuur gebaseerde technieken om specifieke maatschappelijke uitdagingen aan te pakken). Denk bijvoorbeeld aan kustverdediging op basis van natuurlijke systemen, herstel van schelpdierriffen, etc. Dergelijke technieken hebben vaak ook een aquacultuur-component, bijvoorbeeld voor het aanleveren en uitzetten van de organismen die hiervoor gebruikt worden.

Oesterriffen zijn een van de bedreigde habitats waar restoratieve aquacultuur gebruikt wordt bij herstelmaatregelen.

Heel interessant is dat een recente ruimtelijke analyse de Noordzee naar voor schuift als een van de regio’s met het grootste potentieel voor restoratieve aquacultuur met zowel schelpdieren als zeewier. De Noordzee-regio biedt hiervoor de geschikte socio-economische condities en tegelijker tijd is het potentieel om bijvoorbeeld nutriënten te verwijderen, bedreigde habitats te herstellen of de druk van de trawling visserij tegen te gaan, er erg groot.

Onderstaande afbeelding illustreert het potentieel van restorative aquaculture. De Noordzee kleurt hierop donkerblauw met een zeer hoog potentieel (Theuerkauf et al., 2023).

Meer weten over onze ervaring en diensten rond nature based solutions en duurzame aquacultuur? Check onze activiteiten en specifieke cases.